आजच्या डिजिटल युगात सोशल मीडिया हा आपल्या जीवनाचा अविभाज्य भाग बनला आहे. विशेषतः युवा पिढीमध्ये स्मार्टफोन आणि इंटरनेटच्या वाढत्या वापरामुळे सोशल मीडियाचा प्रभाव झपाट्याने वाढला आहे. फेसबुक, इन्स्टाग्राम, टिकटॉक, ट्विटर (X) यांसारख्या व्यासपीठांवर तरुणाई मोठ्या प्रमाणात सक्रिय आहे. परंतु, या सोशल मीडियाच्या सुलभ उपलब्धतेमुळे अश्लील सामग्रीचा प्रसारही वाढला आहे, ज्याचा युवा पिढीवर सखोल आणि काहीवेळा नकारात्मक परिणाम होत आहे. या लेखात आपण याचा परिणाम, कारणे आणि संभाव्य उपाय यावर चर्चा करू.
सोशल मीडियावर अश्लीलतेचा प्रसार
सोशल मीडिया व्यासपीठांवर अश्लील सामग्री सहज उपलब्ध आहे. लहान व्हिडिओ, चित्रे, कथा किंवा लाइव्ह स्ट्रीमिंगच्या माध्यमातून अनेकदा अश्लीलता प्रत्यक्ष किंवा अप्रत्यक्षपणे पसरवली जाते. काहीवेळा, ही सामग्री थेट अश्लील नसली, तरी ती कामुकता किंवा असंवेदनशील मजकूराद्वारे तरुणांच्या मनावर परिणाम करते. यामुळे अनेकदा चुकीच्या मानसिकतेचा विकास होतो, विशेषतः किशोरवयीन आणि तरुणांमध्ये, जे या वयात मानसिक आणि भावनिकदृष्ट्या संवेदनशील असतात. युवा पिढीवर होणारे परिणाम अश्लील सामग्रीच्या सततच्या संपर्कामुळे तरुणांमध्ये अवास्तव अपेक्षा निर्माण होतात, विशेषतः नातेसंबंध आणि शारीरिक सौंदर्याबाबत. यामुळे आत्मविश्वास कमी होणे, तणाव, नैराश्य आणि असुरक्षिततेची भावना निर्माण होऊ शकते.सततच्या अश्लील सामग्रीमुळे तरुणांमध्ये लैंगिकता आणि नातेसंबंधांबाबत चुकीची समजूत निर्माण होऊ शकते. यामुळे सामाजिक मूल्ये आणि नैतिकतेचा ऱ्हास होण्याची शक्यता असते.
अश्लील सामग्रीमुळे काही तरुणांमध्ये आक्रमकता, असंवेदनशीलता किंवा अवास्तव वर्तन दिसून येते. यामुळे त्यांच्या सामाजिक आणि कौटुंबिक नातेसंबंधांवर परिणाम सोशल मीडियावर अश्लील सामग्री पाहण्याचे व्यसन लागल्यामुळे तरुणांचा अभ्यास, करिअर आणि वैयक्तिक विकासाकडे दुर्लक्ष होऊ शकते.
कारण इंटरनेट आणि स्मार्टफोनच्या प्रसारामुळे कोणत्याही प्रकारची सामग्री सहज उपलब्ध आहे. यावर नियंत्रण ठेवणे कठीण आहे. सोशल मीडिया व्यासपीठांवर अश्लील सामग्रीवर कडक निर्बंध नसल्यामुळे ती सहज पसरते. किशोरवयीन आणि तरुण वयात जिज्ञासा आणि मित्रांच्या दबावामुळे अश्लील सामग्रीकडे आकर्षण वाढते. पालकांना अनेकदा मुलांच्या ऑनलाइन क्रियाकलापांची पूर्ण माहिती नसते, ज्यामुळे त्यांच्यावर नियंत्रण ठेवणे कठीण होते.
पालकांनी मुलांच्या सोशल मीडिया वापराबाबत जागरूक राहणे आणि त्यांच्याशी मोकळेपणाने संवाद साधणे महत्त्वाचे आहे. पालकांनी मुलांना ऑनलाइन सुरक्षिततेबाबत शिक्षित करावे. सरकार आणि सोशल मीडिया कंपन्यांनी अश्लील सामग्रीवर कडक निर्बंध लादले पाहिजेत. यासाठी कृत्रिम बुद्धिमत्तेचा वापर करून सामग्रीचे परीक्षण केले जाऊ शकते. शाळा आणि महाविद्यालयांमध्ये लैंगिक शिक्षण आणि डिजिटल साक्षरतेचे धडे दिले जावेत. यामुळे तरुणांना अश्लील सामग्रीचे दुष्परिणाम समजतील सोशल मीडियावर सकारात्मक, प्रेरणादायी आणि शैक्षणिक सामग्रीला प्रोत्साहन दिले जावे, जेणेकरून तरुणांचे लक्ष सकारात्मक गोष्टींकडे वळेल तरुणांना मानसिक आरोग्याबाबत जागरूक करणे आणि त्यांना समुपदेशन उपलब्ध करून देणे महत्त्वाचे आहे.
सोशल मीडिया हे एक शक्तिशाली साधन आहे, जे योग्य वापर केल्यास तरुणांना शिक्षण, करिअर आणि सामाजिक प्रगतीसाठी प्रचंड संधी उपलब्ध करू शकते. परंतु, त्याचवेळी अश्लील सामग्रीमुळे होणारे नकारात्मक परिणाम टाळण्यासाठी सामूहिक प्रयत्नांची गरज आहे. पालक, शिक्षक, सरकार आणि सोशल मीडिया व्यासपीठांनी एकत्र येऊन तरुण पिढीला सुरक्षित आणि सकारात्मक डिजिटल वातावरण प्रदान केले पाहिजे. यामुळे तरुणाई आपले भविष्य घडवण्यासाठी सोशल मीडियाचा उपयोग रचनात्मक आणि सकारात्मक मार्गाने करू शकेल.
चेतन गंगाधर गहाणे
मो. 9168436285
रा. कुंभीटोला ता. कुरखेडा
जिल्हा. गडचिरोली
