The गडविश्व
ता. प्र/ कुरखेडा, दि. ०७ : गडचिरोली जिल्ह्यातील कुरखेडा तालुक्यात यंदाचा तेंडू पत्ता संकलन हंगाम मोठ्या जोमात सुरू झाला असून, या उपक्रमामुळे हजारो आदिवासी व ग्रामीण कुटुंबांना रोजगाराची संधी मिळाली आहे. मे महिन्याच्या प्रारंभापासूनच तालुक्यातील विविध ग्रामसभांमधील नागरिक जंगलात तेंडू पाने संकलनासाठी सकाळी लवकरच निघत आहेत. संकलित पाने पुड्यांमध्ये बांधून संध्याकाळी संकलन केंद्रावर जमा केली जातात.
ग्रामसभांचा सक्रिय सहभाग
‘पेसा’ कायद्यांतर्गत गौण वनउपजांच्या संकलनाचा हक्क ग्रामसभांना प्राप्त असून, त्याचा उपयोग करून कुरखेडा तालुक्यातील अनेक ग्रामसभा तेंडू पत्ता संकलनाचे सुयोजित नियोजन करत आहेत. संकलन प्रक्रिया मुंशीमार्फत पारदर्शक पद्धतीने केली जात असून, पानांची मोजणी व नोंद व्यवस्थित ठेवली जाते. जिल्हा प्रशासनासोबत सामंजस्य करार करून ही प्रक्रिया अधिक सुलभ व न्याय्य करण्यात आली आहे.
हवामान अनुकूल, संकलनास गती
यंदा हवामान तेंडू पानांसाठी अनुकूल असल्याने संकलन समाधानकारक गतीने सुरू आहे. काही ठिकाणी पाण्याची टंचाई आणि प्रखर उन्हामुळे अडथळे जाणवत असले तरी एकूणच संकलन समाधानकारक असल्याचे चित्र आहे.
स्थानिकांच्या भावना
“तेंडू पत्ता संकलन आमच्यासाठी केवळ रोजगार नाही, तर जीवनाचा अविभाज्य भाग आहे,” असे उराडी येथील ग्रामस्थ होमराज बोरकर यांनी सांगितले. यंदा पानांची गुणवत्ता चांगली असल्याने उत्पन्न वाढण्याची आशा त्यांनी व्यक्त केली. तर, ग्रामस्थ अमोल मेश्राम यांनी सांगितले की, “तेंडूपत्त्याच्या कमाईमुळे आम्ही घराचा कर, पाण्याचा खर्च भागवतो. उरलेली रक्कम शेतीच्या कामासाठी भांडवल म्हणून वापरतो.”
सामुदायिक सशक्तीकरणाचा मार्ग
तेंडू पत्ता संकलनामुळे ग्रामीण अर्थव्यवस्थेला चालना मिळत असून, या प्रक्रियेतून स्थानिक समुदाय सशक्त होत आहे. रोजगारनिर्मितीबरोबरच ग्रामसभांच्या आर्थिक स्वायत्ततेला गती मिळत आहे.
कुरखेडा तालुक्यातील तेंडू पत्ता संकलन पुढील काही आठवडे सुरू राहणार असून, यावर्षीचा हंगाम सामाजिक व आर्थिकदृष्ट्या ग्रामस्थांसाठी अत्यंत फलदायी ठरण्याची शक्यता आहे.
